مکتب کلاسیک

اصطلاح «کلاسی سیسم» به مجموعه ی ارزش ها و ضوابط و معیارهای هنر نمایش در یونان و روم باستان اطلاق می گردد .در ادبیات نمایشی این امر را که طرح داستانی نمایشنامه در یک روز(وحدت زمان) و در یک رویداد(وحدت مکان) اتفاق بیفتد و مضمون واحدی مطرح گردد(وحدت موضوع) و به طور کلی طرح نمایشی به شکل یگانه ای منسجم گردد(وحدت طرح)، از ضوابط نمایشنامه ی کلاسیک، به ویژه تراژدی کلاسیک دانسته اند .گذشته از این ها، اعتقاد به عقل، اعتدال و رعایت نزاکت و زبان شاعرانه ی قوی و رسا از ضوابط ادبیات نمایشی کلاسیک به شمار می رود. گاهی نیز اصطلاح کلاسیک را به هر اثر هنری ارزنده، پرارزش و ماندگار اطلاق می کنند.

تئاتر کلاسیک

اصولا همیشه بشر داشتن صفات و خصوصیاتی را برای خود امتیاز تلقی نموده و در مقابل دارا بودن خصایص و صفاتی را نیز موجب عیب و نقص خویش شمرده است بدین سبب در داستان های اساطیر ملل همواره مرزی بین خوبی و بدی قرار است. در تأتر کلاسیک نیز این مطلب صادق است. به طور کلی آنچه به نام تأتر کلاسیک مطرح می باشد میراث فرهنگی است که از گذشته به ما رسیده و از یونان قدیم بدست آمده است. در این نمایشنامه ها مظاهر خوبی، راستی، دانایی، شجاعت، بخشایش، مهربانی، نیکوکاری، گذشت کردن و نجات همواره بر جهل، نادانی، خیانت، پستی، دروغ و تزویر پیروز می شود.

گریم کلاسیک

گریم در این سبک از تأتر بر اساس هماهنگی کامل رنگ آمیزی، لباس و دکور انجام می شود. چون تأترهای کلاسیک اغلب در سالن های بزرگ اجرا می گردد، برای چهره ها از فُن خشک استفاده می شود و عمل تصحیح چهره برای بعضی از شخصیت ها به غیر از شخصیت های منفی و نامتعادل بکار گرفته می شود. حجم های چهره و سایه روشن های آن با هماهنگی نور مشخص، کار می گردد. در این سبک از تکنیک تکه سازی اعضای چهره مانند: بینی، چانه، پوست سر(برای نمایش طاسی) به میزان قابل توجهی استفاده می شود. در این سبک از تأتر صورتک های نیمه و کامل چهره نیز کاربرد فراوان دارد.

مکتب رومانتیسم

در هنر نمایش «رمانتیسم» به جریانی اطلاق می شود که در قرن هجدهم میلادی به وجود آمد و در برابر کلاسیک ها نظریه ها و عملکردهای جدیدی ابراز داشت. رمانتیسیم طالب کمال است و گریزان از نقصان. دائما می خواهد فراسوی خود رود و هدف را در بینهایت ودر دوردست گذاشته است. آنها در واقعیت دِخل و تصرف می کنند.

تئاتر رومانتیسم

در سبک رومانتیسم، حوادث و تضادهای زندگی بشری همراه با تفکرات و تخیلات آدمی ارائه می شود و اغلب بیان احساسات و ارائه حالات شاعرانه قسمت مهمی از ترکیب مطلب و وقایع ارائه شده می باشد. در این نوع تأتر عظمت و نکبت، والائی و پستی، غم و شادی بطور همبسته در جریان وقایع عرضه می گردد.

گریم رومانتیسم

گریم تأتر در این سبک، همانند گریم در سبک کلاسیک است فقط کمی رقیق تر بکار گرفته می شود.

مکتب رئالیست

رئالیست ها«طبیعت گرایان» هنر را به پیروی از علوم طبیعی به مشاهده، ثبت و ضبط، مطالعه و توصیف و تبیین پدیده های فردی و اجتماعی سوق دادند و جمله ی این پدیده ها را منسوب به طبیعت انگاشتند.

تئاتر رئالیست

در این سبک واقعیت گرائی، اندیشه متفکران را به خود مشغول نموده است، بنابراین در تأتر نیز نمایش و ارائه واقعیت های زندگی اهمیت اساسی یافته است. به عبارت دیگر نمایشنامه های سبک رئالیسم، زشتی ها و زیبایی های زندگی فردی و اجتماعی را آن طور که هست عرضه می نماید و در نتیجه گیری نیز از جریانات و وقایعی که در جهان می گذرد الهام می گیرد و بدین ترتیب در این سبک همیشه پیروزی با خوبی ها نیست بلکه همانند وقایع زندگی گاه آنچه دلخواه و مورد تأیید تماشاگر نیست واقع می شود و موفق می گردد. طبیعت گرایان در شیوه تصنیف نمایشنامه از طرح کلی و طرح داستانی اجتناب ورزیده و بر صحنه برشی از زندگی را با تمام تصادف ها و اتفاقات فلاکت بار آن به نمایش می گذاشتند. گفتگوی نمایشی روزمره، عامیانه و واقعی بوده و در آن الفاظ رکیک، فحش و… بکار برده می شد.

مکتب ناتورالیست

ناتورالیسم یا طبیعت گرایی که یک معنی آن است و یک معنی دیگر گرایش به زیبایی و تحسین زیبایی های طبیعت است. ناتورالیسم به معنای ستایش عناصر طبیعت است. در برخی از مکاتب، طبیعت خیلی نقش دارد که این به معنای ارزش گذاری به زیبایی طبیعت به معنای نخستین آن است.

تئاتر ناتورالیست

تأتر ناتورالیست را می توان در حققت جزئی از تأتر رئالیست بشمار آورد و شاید بهتر باشد آنرا مکمل سبک رئالیسم به حساب آوریم. در تأتر رئالیستی، جنبه های خوب، طبیعت و انسان با خصوصیاتش بر روی صحنه می آید در حالیکه در تأتر ناتورالیست، درام نویس وقایع زندگی را با تمام جزئیات، زشتی ها و زیبایی ها آن و بدون آنکه چیزی یا نکته ای از آن بکاهد عرضه می نماید.

مکتب دراماتیک 

این مکتب تلفیقی از دو مکتب قبلی است که در موردشان توضیح داده شد.

تئاتر دراماتیک

در واقع تأتر دراماتیک ترکیبی از دو مکتب یاد شده در بخش های قبلی یعنی رئالیست، ناتورئالیست می باشد. در این سبک احوال فردی در ارتباط با مجامع و افراد دیگر با دقتی خاص مورد بررسی قرار می گیرد و به تماشاگر ارائه می شود. در تأتر دراماتیک خانواده و فرد و ارتباط آنان با یکدیگر بعنوان حالت خاصی از آنچه قبلاً گفته شد نیز اهمیت خاصی از آنچه قبلا گفته شد نیز اهمیت خاصی یافته و بسیاری از نمایشنامه ها به آن اختصاص داده شده است.

گریم دراماتیک

در این سه نوع سبک تأتر مذکور یعنی رئالیست، ناتورئالیست و دراماتیک، گریم با هماهنگی رنگ لباس و دکور انجام می شود. در سالن های بزرگ از فُن خشک و در سالن های کوچک از فُن چرب و پودر بی رنگ، که نشست بهتری بر پوست چهره دارد و چهره را طبیعی تر نشان می دهد استفاده می شود.

برای شخصیت های مثبت، عمل تصحیح بکار گرفته می شود. سایه و روشن ها نسبت به فُن، زمینه چهره رقیق بکار می رود و کاملا با هم آمیخته می شود. حجم های چهره با هماهنگی نور صحنه مشخص و کاملاً طبیعی انجام می شود. باید توجه داشت که در این سه سبک نحوه گریم نیازمند دقت زیادی می باشد، تا شخصیت ها در حد امکان واقع بینانه و طبیعی ارائه شوند و در عرضه آنان زیاده روی نشود.

مکتب اکسپرسیونیسم

اصطلاح «اکسپرسیون» از واژه ای به معنای ادا کردن، رساندن، دلالت کردن، تعبییر کردن و… برگرفته شده. در هنر نمایش به مکتبی اطلاق می شود که درصدد بیان اندیشه ها، ذهنیت ها و درون مایه ناخودآگاهِ احساسات و عواطف، تکاپوها و واقعیت های مجرد و درونی شخصیت های خود باشد. این بیان با استفاده از شیوه هایی چون بازنمایی تعبیری، واقعیت ها و نیز نمادگرایی و شیوه های تجریدی و انتزاعی تحقق می یابد. اکسپرسیون امور و واقعیت های خارجی را، با واسطه و از طریق شخصیت های اصلی خود، یکبار دیگر بازنمایی می کردند.

تئاتر اکسپرسیونیسم

در این سبک بازیگر طریقه ای خاص برای بیان احساس خویش پیدا می کند. ارائه احساسات و تمایلات درونی از طریق حرکات مناسب و غیره موجب نامگذاری تأتر به تأتر اکسپرسیونیست می باشد. زبان طنزآمیز و جنبه های استهزائی در تأتر اکسپرسیونیست کاربرد فراوان دارد. اندیشه های بشری و وقایع زندگی و غیره با ملاحت خاصی عرضه می شود. تأتر میم، نوعی از تأتر اکسپرسیونیست است. درام نویس در این سبک تأتر به جای استفاده از کلام به تشریح حالات و واقعیات با میمیک چهره و حرکات می پردازد. بازیگر(میم) با حرکات چهره و به کار گرفتن عوامل دیگر، که مخصوص این نوع تأتر است، شخصیت و مقصود خود را به تماشاگر بیان می نماید.

گریم اکسپرسیونیسم

در تأتر به سبک درام اکسپرسیو گریم با مسائل خاصی روبروست چه برای کمک به بازیگر از نورهای رنگی گوناگون استفاده می شود، بنابراین رنگ چهره بازیگران باید از رنگ زمینه بسیار روشن انتخاب گردد. اطراف چهره، زیر گونه ها، اطراف پلک و چشم ها سایه کاری می شود. داخل لب با رنگ قرمز تیره، رنگ آمیزی می گردد. در تأتر میم چهره بازیگر سفید است و یا رنگی سفید متمایل به صورتی دارد.

مکتب سمبولیسم

انسان موجودی است نمادگرا و نمادپرور و نمادساز و به زعم بسیاری از متفکرین و هنرمندان، در جهان حقایق مخفی، باطنی، رمزآمیز و معماگونه ای وجود دارند که فقط به وسیله نمادها(سمبول ها) قابل کشف، مشاهده و نمایش می باشند. به نظر آنها آنچه انسان به عنوان واقعیت می بیند، پوسته ی رویی حقیقت بیش نیست. هنرمندان«نمادگرای» در تکاپوی یافتن و دیدن آن بخش مخفی اشیاءاند.

تئاتر سمبولیسم

در این سبک از تأتر، همانند سبک سمبولیسم، در ادبیات، از سمبل ها و نشانه هایی برای ارائه احساسات و شخصیت ها استفاده می شود، لذا درک نمایشنامه به دقت زیاد و داشتن اطلاعاتی در زمینه سمبل های مورد استفاده دارد. اغلب این نمایشنامه ها در سرزمین های خیالی و مجهول در زمان های نامعلوم و در مکان های اسرار آمیز و عجیب جریان می یابد. دارای جنبه های قوی شعری و موسیقیایی هستند و شعر، موسیقی و هنرهای تجسمی در آنها نقش عمده بازی می کند.

در این سبک از نمایشنامه اشکال، سمبل ها و آهنگ ها بیشتر متأثر از احساسات می باشد و سعی بر این است، واقعیت های عینی از طریق غیر مستقیم با کمک گرفتن از واقعیت ذهنی بیان و ارائه شود.

گریم سمبولیسم

در این سبک تأتر،گریم با هماهنگی کامل بین رنگ و لباس و دکور انجام می شود. رنگ زمینه چهره بازیگران کم رنگ و گاهی رنگ پریده انتخاب می گردد. سایه، روشن و حجم های چهره با هماهنگی نور رقیق، کار می شود. به طور کلی در این سبک از تأتر از تکه سازی مانند بینی، چانه، گونه، سرهای طاس، گریم ماسک(سمبلی به صورت ماسک بر چهره بازیگر رنگ آمیزی می شود) و ماسک های نیمه و کامل به صورت رنگی یا سفید و سیاه استفاده می گردد.

مکتب سورئالیست

سورئالیست ها«فراواقعیت گرایی» می کوشند تا تعریف تازه ای از واقعیت پیشنهاد کنند. هدف آنها بسیار عمیق بود. می خواستند ادراک آدمی را دگرگون کنند. آنها ابتدا درک تازه ای از واقعیت ها را طرح می کردند که به زعم خود ادراک آدمی را نیز دگرگون کنند. شگردهای سورئالیست ها از نوشتن به طور خودجوشی و خودکاری، توصیف رویاها، خلسه ها، تأثیرگیری از رویدادهای تصادفی و عوامل پیش بینی نشده و بیان تناقص ها تشکیل گردید.

تئاتر سورئالیست

در این سبک نویسنده هدفی عمیق تر از نمایش واقعیات زندگی، یا ارائه احساسات و تمایلات درونی آدمی دارد و سعی می کند تماشاگر را به واقعیت فراتری از زندگی واقف سازد، از این رو با صحنه های رویایی، عجیب و غریب و با استفاده از رنگ های گوناگون، نورهای مختلف، صورتک های کوچک و بزرگ و گاهی اغراق آمیز و ایجاد سر و صدا و موزیک روح تماشاگر را تسخیر می کند و او را به دنیایی رویایی و خیالی می کشاند و سعی دارد با نشان دادن این عوامل او را به واقعیت فراتری سوق دهد.

گریم سورئالیست

گریم تأتر در این سبک از فن های روشن و رنگی، مات و براق برای چهره بازیگران استفاده می شود. گریم ماسک، صورتک های نیمه و کامل رنگی و سیاه و سفید، کلاه گیس و ریش و سبیل های رنگی و دو رنگ و بالاخره گریم های عجیب و غریب در این سبک بکار گرفته می شود. به طور کلی در این سبک نمایش طراح گریم برای طراحی چهره بازیگران زمینه بسیار وسیعی دارد.